Mỏ vàng gốc Mà Xa Phìn thuộc xã Nậm Xây, huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp giấy phép số 1334 về quản lý và khai thác khoáng sản cho Công ty cổ phần Khoáng sản 3 - Vimico, tổng diện tích 84ha.

Tuy nhiên, từ nhiều tháng nay tại đây liên tục diễn ra việc đào đãi vàng trái phép, ước tính trung bình có gần 1.000 người ngày đêm tham gia đào, bới khai thác trái phép. Điều đáng nói ngoài các phu vàng là dân bản địa thì còn có các phu vàng đến từ  nhiều nơi như: Phú Thọ, Thái Nguyên, Bắc Cạn, Thanh Hóa... ước mơ vớ “bát vàng”, thậm chí đội quân quặng do công ty khác thuê khai thác.

Chính vì sự bát nháo này, ngày 29.8.2014, Công ty cổ phần Khoáng sản 3 - Vimico đã phải tức tốc gửi công văn số 282 đến Công ty cổ phần Nhẫn, có trụ sở tại Lào Cai đề nghị dừng việc khai thác vi phạm vào phần tài nguyên khoáng sản trong ranh giới đã được cấp phép của Công ty CPKS 3 - Vimico. Đồng thời, cũng có công văn số 290 gửi UBND huyện Văn Bàn và Công an huyện Văn Bàn đề nghị hỗ trợ lực lượng truy quét, giải tỏa, chốt giữ và bảo vệ mỏ vàng Sa Phìn. Tuy nhiên, bất chấp sự tôn trọng, cầu thị từ phía Công ty CPKS 3 – Vimico, vụ việc không những không dừng mà còn có quy mô, tổ chức lớn hơn.

Xét thấy tình hình diễn biến nghiêm trọng, ảnh hưởng đến hàng trăm người lao động có nguy cơ mất việc làm, ngày 29.9.2014, đích thân giám đốc Công ty CPKS 3 - Vimico ômCông văn số 317 đến UBND tỉnh Lào Cai báo cáo Công ty cổ phần Nhẫn khai thác trộm vào thân quặng 18,19 và phần tài nguyên, khoáng sản trong ranh giới đã được cấp phép của công ty CPKS 3 - Vimico. Công văn nêu rõ: với nhiệm vụ khai thác, quản lý, bảo vệ tài nguyên khoáng sản trên mặt theo ranh giới đã được cấp giấy phép và qua quá trình kiểm tra phát hiện một đường lò có chiều dài hơn 100m đang khai thác trộm của Công ty cổ phần Nhẫn tại thân quặng số 19 nằm trong địa phận của công ty CPKS 3 - Vimico…

Ngoài ra Công ty cổ phần Nhẫn còn cung cấp điện lưới cho một số đối tượng khai thác trái phép trong ranh giới cấp phép của công ty CPKS 3 - Vimico, sử dụng vật liệu nổ công nghiệp tràn lan, gây mất an ninh trật tự và hủy hoại môi trường. Trưởng thôn Mà Xa Phìn Lù A Súa cho biết, trên địa bàn liên tục xảy ra vụ trộm cắp, cờ bạc, ảnh hưởng đến an ninh trật tự của địa phương. Thôn có 95 nóc nhà thì có tới gần 80 gia đình bắt con bỏ học để đi đào vàng hoặc làm thuê cho các “bưởng” vàng kiếm tiền. Chưa hết, trong những năm qua, không biết bao nhiêu trâu bò, gia cầm của người dân địa phương bị chết do uống phải nước, hoặc ăn cỏ bị nhiễm độc. Dòng suối Nậm Xây, trước kia vốn trong mát, không chỉ là nguồn cung cấp cá dồi dào cho những bữa ăn của người dân địa phương, mà còn là nguồn nước chủ yếu để cung cấp nước cho những thửa ruộng bậc thang nhưng nay bị ô nhiễm nghiêm trọng. Giám đốc Công ty cổ phần Khoáng sản 3 - Vimico Nguyễn Cao Khương cho biết: trong khi vừa huy động nhân lực phục vụ sản xuất, còn phải “tung” lực lượng bảo vệ chống “ vàng tặc”, thậm chí thì còn phải “căng” đầu chiến đấu những doanh nghiệp xâm phạm lãnh địa. Đại diện lãnh đạo UBND huyện Văn Bàn cho biết, Công ty CPKS 3 - Vimico thuộc Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam được cấp phép quản lý và khai thác vàng tại mỏ vàng gốc Sa Phìn cũng liên tục bị các đối tượng khai thác trái phép vào trộm cắp. Đối tượng đã lôi kéo một số người dùng máy xúc và ô tô ngang nhiên đào trộm quặng trong phạm vi quản lý của công ty. Khi nhận được báo cáo, lãnh đạo huyện cũng chỉ đạo tổ chức hàng trăm cuộc truy quét với quy mô lớn nhằm triệt phá các lán trại, đánh sập hầm lò, thu giữ phương tiện... Tuy nhiên, chỉ sau một thời gian ngắn, việc khai thác vàng trái phép lại tiếp diễn, quy mô, mức độ khai thác còn phức tạp hơn.

Rõ ràng khai thác trái phép, thậm chí xâm phạm vào lãnh địa của doanh nghiệp có phép, cụ thể là xâm phạm thuộc quyền công ty CPKS 3 – Vimico là có thật. Thế nhưng không biết vì mục đích và động cơ gì mà gần đây một số thông tin lại lớn tiếng cho rằng chính công ty CPKS 3 – Vimico mới là thủ phạm gây lên cuộc tranh giành địa sản.

Cử tri và doanh nghiệp rất mong các cấp, các ngành, đặc biệt là UBND tỉnh Lào Cai vào cuộc quyết liệt để ngăn chặn tận gốc nạn “vàng tặc”, đồng thời tiếp tục chỉ đạo các đơn vị thực hiện nghiêm quy định ranh giới mỏ đã được cấp giấy phép khai thác. Bên cạnh đó, khai tử những doanh nghiệp không có năng lực quản lý, tài chính và công nghệ, góp phần ổn định cuộc sống của người dân, phát triển kinh tế - xã hội.